• Қоғам
• 09 Ақпан, 2023

Бала саулығы – басты назарда

Оқу-ағарту министрлігі «Балаларды зорлық-зомбылықтан қорғау, суицидтің алдын алу, олардың құқықтары мен саламаттығын қамтамасыз ету жөніндегі 2023 – 2025 жылдарға арналған кешенді жоспарды» жариялады. Жоба әзірге жария талқылауда тұр.

Қаулы жобасының мақсаты – балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету, оларға білікті көмек көрсету және зорлық-зомбылықтың алдын алуға бағытталған қосымша шаралар кешенін қабылдау.

Кешенді жоспарда бірнеше жауап­ты министрлікпен және жергілікті атқарушы органдармен ынтымақтаса атқарылатын шаралар көрсетілген. Яғни кәмелетке толмағандардың интернет желісіндегі дербес дерек­терін қорғау, құмар ойын, син­тетикалық есірткі, ішімдік және өзге де психотроптық заттарды қолдануының алдын алу жұмыстары қолға алынбақ. Бұған қоса, ерте жүктілік пен түсік жасаудың салдарымен емес, себебімен күресу жолдары қарастырылмақ.

Оқу-ағарту министрлігінің дерегінше, кешенді жоспарды орындау шеңберінде мынадай нәтиже күтіледі:

– Балаларға қатысты жасалатын жыныстық қолсұғу­шылыққа қарсы қылмыстар санын жыл сайын 2% төмендету;

– Кәмелетке толмағандар ара­сын­­дағы суицид пен оған итерме­лейтін әрекеттер санын жыл сайын 1,5% төмендету;

– Қосымша білім берумен қамтылған балалар санының жыл сайын 5% арттыру;

– Төтенше жағдайлар, жол-көлік оқиғалары және басқа да жазатайым оқиғалар салдарынан балалардың өлімі мен жарақаттану санын азайту;

– Балалардың құқықтарын қорғау саласындағы мемлекеттік орган­дардың ведомствоаралық өзара іс-қимылының тиімділігін арттыру.

Құжат 21 ақпанға дейін көпшілік талқылауда болады.

Құжат бойынша қолайсыз отба­сыларда тұратын және тәуекел то­бындағы кәмелетке толмаған­дардың республикалық дерек­қоры құрылмақ. Яғни «қолайсыз отбасыларда тұратын, сондай-ақ отбасының цифрлық картасы шеңберінде балаларға қатыс­ты өмірлік қиын жағдайдағы «тәуекел тобындағы» кәмелетке толмағандардың респуб­ликалық де­рекқорын құру жөнінде ұсы­ныстар енгізіледі».

Министрлік мәліметіне сай, мына санатқа енетін балалардың рес­публикалық дерекқоры құрылмақ:

– Бұрын зорлық-зомбылық қылмыстары үшін сотталған адамдармен бірге тұратындар;

– Олардың денсаулығына, өміріне және жыныстық тұтастығына қол сұғатын қылмыстардың құрбандары;

– Кәмелетке толмағандар сауда­сының құрбаны болған және заңсыз ұрланған немесе елден тыс жерлерге көшірілген;

– Тұрмыстық зорлық-зомбы­лыққа ұшырағандар, ата-аналары немесе оларды алмастыратын адамдар, қамқоршылар және басқа туыстары тарапынан қатыгездікке ұшырағандар;

– Өз-өзіне қол жұмсауға әрекет жасағандар;

– Жүктілігі бар немесе түсік жасағандар;

– Құқық бұзушылықтар жасау салдарынан профилактикалық есепте тұрған, сондай-ақ қайыр сұраумен, қаңғыбастықпен жүйелі түрде айналысатындар;

– Дәлелді себептерсіз сабақтан жиі қалатындар;

– Ойынға тәуелділігі бар (лудомания) балалар.

Кәмелетке толмағандарға қа­тысты жасалған зорлық-зомбылық фактілерін жасырып қалған ата-аналар қылмыстық жауапкершілікке тартылуы да мүмкін.

«Әділет министрлігі жанындағы ведомствоаралық жұмыс тобына кәмелетке толмағандарға қатысты зорлық-зомбылық жасау фактілерін жасыратын ата-аналарға немесе заңды өкілдерге қатысты қылмыстық жауаптылықты енгізу бөлігінде ұсыныстар енгізу көзделеді және қолданыстағы заңнамаға сот құқық бұзушының (агрессор) кәмелетке толмағандарға қатысты мінез-құлқына қойылатын ерекше талаптарды бұзғаны үшін қылмыстық жауаптылық енгізу қарастырылады» деп көрсетілген кешенді жоспарда.

Бұл орайда, балаға агрессия көрсеткен адам сотқа дейін бүлдіршінмен бірге тұрмайды. Яғни құқық бұзушы тұрғын үйден уақытша шығарылады. Бұл жұмыс биылғы жылдың үшінші тоқсаны мен келесі жылдың бірінші тоқсанында кезең-кезеңімен қолға алынады.