- Әдебиет
- 30 Қаңтар, 2014
Моншақ-алма
«Өнерің өрге жүзсін» дейтін қазақ қай заманда болсын хас шеберлерін құрметтеген. Өйткені шығармашылық қабілет ұрпақтан ұрпаққа жалғасатын ерекше қасиет. Жаңа технологияның заманында халқымыздың қастерлі кәсібін ұрпақ жадына сіңіруге тер төгіп жүрген шеберлер көп дей алмаймыз. Ұзақ жылдық ұстаздық еңбектің арқасында шәкірттеріне ерекше өнердің қыр-сырын үйретуден аянбай жүрген ұстаз Аяулы Тынышбайқызымен әңгімеміз осы төңірегінде өрбіді.
– Аяулы Тынышбайқызы, технология саласында моншақтан көздің жауын аларлық алуан түрлі заттарды жасауды оқушыларға үйретеді екенсіз. Бұрын еңбек пәнінде көбінесе киім тігу мен тамақ жасау сияқты үйреншікті еңбек түрлеріне бейімдеуші еді. Сіздің қолға алған салаңыз жаңашылдығымен ерекшеленеді. Өзіңіз өнердің бұл түріне қалай машықтандыңыз?
— Өнер мамандығына келер болсам, мен оны емес, ол мені таңдап алды десем артық айтпаған болар едім. Мектепте оқып жүргенде тау-тасты аралап, кен орындарын іздейтін геолог болсам деп армандайтынмын. География сабағын өте жақсы көрдім. Ата-анамның тілегі болар, бағым жанып, оқуға түстім. Техникумды үздік дипломға бітіріп, «Бухгалтер және қолданбалы қолөнер шебері» деген мамандық алып шықтым. Өнердің қай саласы болсын бір орында тұрып қалуды қаламайды. Қашанда ізденіп, шеберлігіңді шыңдап отыруың керек. Мен де өз салам бойынша ізденуге ниеттеніп, Қыздар педагогикалық институтына құжаттарымды тапсырдым. Бұл оқу орнынан «Еңбек пәнінің мұғалімі» мамандығын игердім. Содан бері өз мамандығым бойынша жұмыс істеп келемін.
Қазір Алматы қаласы, Жетісу ауданындағы №177 жалпы білім беретін мектепте технология пәнінің мұғалімі болып қызмет істеймін.
– Қазір балалар көбінесе қол еңбегінен гөрі компьютерге құмар ғой. Оқушылардың бұл пәнге қызығушылығы қалай?
— Балалар қазақтың ежелгі қолөнерінің заманауи әдіспен жаңаруына қатты қызығады. Көп дүниені үйренгісі келеді. Еңбек пәнінің 1 сағаты қысқаруына байланысты оқушылар бәрін жасап үлгермейді. Қазір 5-сынып оқушыларының сұрауы бойынша 2 сағат уақытымды қиып, моншақпен жұмыс технологиясын үйде тегін үйретіп жүрмін. Барлық сыныптың оқушылары басқа заттан гөрі моншақпен жұмыс жасағанды өте жақсы көреді. Баға алу үшін бір затты құрастырып қана қоймай, «апай, басқа да әдіс-тәсілдерін үйретіңізші» деп «мазалауы» мені қуантады. Оқушыларым қазір ұлттық сувенирлермен қатар жеміс-жидек түрлерін, сан-алуан қобдишалар, гүлдер, құмыралар, жан-жануарлардың мүсіндерін, қалам-қарандаш құтысын, сабын-майлық салғыш сияқты үйге керек заттарды да тоқи алады. 
Қазіргі таңда қалалық көрмеге дайындалып жатырмыз. Оқушыларым менің ұсынысымнан бөлек өз идеяларынан туған жаңа дүниелерін жасап жатыр. Былтыр мектебімізге Франциядан қонақтар келді. Оқушылардың қолынан шыққан қазақ тұрмысын таныстыратын туындыларға қатты қызықты. Меймандарға Алматы қаласының символы ретінде моншақтан жасалған алмаларды сыйға тарттық.
– Осы пән бойынша қандай байқауларға қатыстыңыз?
— 2012 жылы Көкжиекте мектептің ашылуына орай Алматы қаласының әкімі А.Есімовтің өзі сабағыма қатысты. Шеберлікті шыңдау мақсатында қалалық, республикалық байқауларға қатысып тұрамын. «Қазақстан Республикасында үздіксіз көркемсуреттік білім беру: сәндік қолданбалы өнер – 2012» атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясы аясында өткізілген қолөнер шеберлерінің шығармашылық көрмесіне жұмыстарымды қойдым. 2012 жылы Қазақстан Республикасы Тәуелсіздік күніне орай «Тәуелсіздік тұғырым» атты қолданбалы және бейнелеу өнерінен өткен қалалық көрмеден менің жетекшілігіммен оқушым 2-орын жүлдегері болды. Сол жылы «Қалалық білім беру жүйесіндегі іс-шараларға қосқан үлесі мен шығармашылық табыстары үшін», «Белсенді азаматтық ұстанымы мен мектептің қоғамдық-саяси өміріне және жас ұрпақты тәрбиелеу ісіне қосқан айтулы үлесі үшін» деген марапат қағаздарын алдым. 2013 жылы Алматы қаласы Білім басқармасы жанындағы қалалық әдістемелік кабинетінің қолдауымен қолданбалы сәндік өнер бойынша «Мұраларға үңіл» атты бағдарламасы аясында өткізілген «Керамика, киіз басу, выцинанка, ақ-мүсін» шеберлік-сыныптарына қатысқаны үшін» деген сертификат берілді.
– Қолөнердің бала психологиясына қандай әсерін байқадыңыз?
— Ұлттық өнердің қай түрі болсын бүлдіршіннің сана-сезіміне оң ықпалын тигізеді. Баланы еңбексүйгіштікке баулып қана қоймай, адал, ізгі ойлы, ізденгіш болуына пайдасы зор. Шебер қолынан шыққан заттың сыртқы келбетінің өзі сәби санасына нұр құйып, оның эстетикалық талғамын биіктетеді. Ұстаз ретінде өзім осыны байқадым. Жаһандану заманында балалар бөтен елдің мәдениетіне еліктемей терең сырлы, өнегесі мол ұлттық өнерді бойына жинап өссе, ұстаз еңбегінің жанғаны деп білемін.
– Әңгімеңізге рахмет!
Шарафат Жылқыбаева
– Аяулы Тынышбайқызы, технология саласында моншақтан көздің жауын аларлық алуан түрлі заттарды жасауды оқушыларға үйретеді екенсіз. Бұрын еңбек пәнінде көбінесе киім тігу мен тамақ жасау сияқты үйреншікті еңбек түрлеріне бейімдеуші еді. Сіздің қолға алған салаңыз жаңашылдығымен ерекшеленеді. Өзіңіз өнердің бұл түріне қалай машықтандыңыз?
— Өнер мамандығына келер болсам, мен оны емес, ол мені таңдап алды десем артық айтпаған болар едім. Мектепте оқып жүргенде тау-тасты аралап, кен орындарын іздейтін геолог болсам деп армандайтынмын. География сабағын өте жақсы көрдім. Ата-анамның тілегі болар, бағым жанып, оқуға түстім. Техникумды үздік дипломға бітіріп, «Бухгалтер және қолданбалы қолөнер шебері» деген мамандық алып шықтым. Өнердің қай саласы болсын бір орында тұрып қалуды қаламайды. Қашанда ізденіп, шеберлігіңді шыңдап отыруың керек. Мен де өз салам бойынша ізденуге ниеттеніп, Қыздар педагогикалық институтына құжаттарымды тапсырдым. Бұл оқу орнынан «Еңбек пәнінің мұғалімі» мамандығын игердім. Содан бері өз мамандығым бойынша жұмыс істеп келемін.
Қазір Алматы қаласы, Жетісу ауданындағы №177 жалпы білім беретін мектепте технология пәнінің мұғалімі болып қызмет істеймін.
– Қазір балалар көбінесе қол еңбегінен гөрі компьютерге құмар ғой. Оқушылардың бұл пәнге қызығушылығы қалай?
— Балалар қазақтың ежелгі қолөнерінің заманауи әдіспен жаңаруына қатты қызығады. Көп дүниені үйренгісі келеді. Еңбек пәнінің 1 сағаты қысқаруына байланысты оқушылар бәрін жасап үлгермейді. Қазір 5-сынып оқушыларының сұрауы бойынша 2 сағат уақытымды қиып, моншақпен жұмыс технологиясын үйде тегін үйретіп жүрмін. Барлық сыныптың оқушылары басқа заттан гөрі моншақпен жұмыс жасағанды өте жақсы көреді. Баға алу үшін бір затты құрастырып қана қоймай, «апай, басқа да әдіс-тәсілдерін үйретіңізші» деп «мазалауы» мені қуантады. Оқушыларым қазір ұлттық сувенирлермен қатар жеміс-жидек түрлерін, сан-алуан қобдишалар, гүлдер, құмыралар, жан-жануарлардың мүсіндерін, қалам-қарандаш құтысын, сабын-майлық салғыш сияқты үйге керек заттарды да тоқи алады. Қазіргі таңда қалалық көрмеге дайындалып жатырмыз. Оқушыларым менің ұсынысымнан бөлек өз идеяларынан туған жаңа дүниелерін жасап жатыр. Былтыр мектебімізге Франциядан қонақтар келді. Оқушылардың қолынан шыққан қазақ тұрмысын таныстыратын туындыларға қатты қызықты. Меймандарға Алматы қаласының символы ретінде моншақтан жасалған алмаларды сыйға тарттық.
– Осы пән бойынша қандай байқауларға қатыстыңыз?
— 2012 жылы Көкжиекте мектептің ашылуына орай Алматы қаласының әкімі А.Есімовтің өзі сабағыма қатысты. Шеберлікті шыңдау мақсатында қалалық, республикалық байқауларға қатысып тұрамын. «Қазақстан Республикасында үздіксіз көркемсуреттік білім беру: сәндік қолданбалы өнер – 2012» атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясы аясында өткізілген қолөнер шеберлерінің шығармашылық көрмесіне жұмыстарымды қойдым. 2012 жылы Қазақстан Республикасы Тәуелсіздік күніне орай «Тәуелсіздік тұғырым» атты қолданбалы және бейнелеу өнерінен өткен қалалық көрмеден менің жетекшілігіммен оқушым 2-орын жүлдегері болды. Сол жылы «Қалалық білім беру жүйесіндегі іс-шараларға қосқан үлесі мен шығармашылық табыстары үшін», «Белсенді азаматтық ұстанымы мен мектептің қоғамдық-саяси өміріне және жас ұрпақты тәрбиелеу ісіне қосқан айтулы үлесі үшін» деген марапат қағаздарын алдым. 2013 жылы Алматы қаласы Білім басқармасы жанындағы қалалық әдістемелік кабинетінің қолдауымен қолданбалы сәндік өнер бойынша «Мұраларға үңіл» атты бағдарламасы аясында өткізілген «Керамика, киіз басу, выцинанка, ақ-мүсін» шеберлік-сыныптарына қатысқаны үшін» деген сертификат берілді.
– Қолөнердің бала психологиясына қандай әсерін байқадыңыз?
— Ұлттық өнердің қай түрі болсын бүлдіршіннің сана-сезіміне оң ықпалын тигізеді. Баланы еңбексүйгіштікке баулып қана қоймай, адал, ізгі ойлы, ізденгіш болуына пайдасы зор. Шебер қолынан шыққан заттың сыртқы келбетінің өзі сәби санасына нұр құйып, оның эстетикалық талғамын биіктетеді. Ұстаз ретінде өзім осыны байқадым. Жаһандану заманында балалар бөтен елдің мәдениетіне еліктемей терең сырлы, өнегесі мол ұлттық өнерді бойына жинап өссе, ұстаз еңбегінің жанғаны деп білемін.
– Әңгімеңізге рахмет!
Шарафат Жылқыбаева
30755 рет
көрсетілді7
пікір
