• Руханият
• 05 Қыркүйек, 2012

Ұлтқа қызмет еткен

Жан-жақты дарын иесі Ақселеу Сейдімбектің арамыздан кеткеніне де үш жыл болыпты. Оны құрметтеген елі мен жері, қалың оқырманы өзі жоқта әрі қаралы, әрі салтанатты күйде 70 жылдығын атап өтіп, ас берді. Ол туралы аз жазылған жоқ. Көңіл айтқан аз сөз бен барын тізбелеген көп сөз, инемен құдық қазып шұқшиған зерттеулер де жоқ емес. Жер қойнына беріл­ген қырық күнде жазушы Қуандық Түмен­бай «Ана тілінде» «Ақселеу туралы аңы­зын» жазса, жеті ондыққа толғанда үзеңгі досы Қуанышбай Құрманғали «Егемен Қазақстанда» «Ақселеу ақиқатын» айтып ағынан жарылды, ізін басқан ізбасары Нұртөре Жүсіп «Қазақ әдебиетінде» «Ақселеу әлеміне» сүңгіп, жұртшылықты осы бір жақсының соңынан ерген жақсы сөзге ұйытты. «Жақсының аты, ғалымның хаты өлмейтіндігін» Қарағанды төсіндегі кіндік қаны тамған Жаңаарқа жұрты тағы бір дәлелдеді. Мәдениет үйіндегі алқалы жиын, айқай далаға тігілген ақбоз үйлердегі суырылып айтылған сөздің бәрі Ақселеуге арналды. Облыс әкімі Әбілғазы Құсайынов салтанатты жиынды кіріспе сөз сөйлеп ашса, тірісінде де, өлісінде де қадірін білген үзеңгі досы Қойшығара Салғараұлы артында мұра ғып қалдырған 6 томдықтың жарыққа шығып, өзі жазған алғы сөзін кесек-кесек ой ғып толғап, Ақселеу қақындағы өнегелі сөздің өресін кеңейтті. Халық артисі Асанәлі Әшімов, жазушы Дулат Исабек, Қазақстан Жазушылар одағы басқармасы төрағасының орынбасары Берік Шахан, Парламент депутаты-жазушы Алдан Смайыл – бәрі де осы бір ғажайып жанның жазу­шылық, ғалымдық, саясаткерлік сырларымен көпшілікті қанықтыра түсті. Арасында орындалған «Дәурен-ай» мен «Сағындым Сарыарқамды» әндері, сыршыл күйлері алыста қалған Ақселеудің жүрегінен тамшылап жатқан мұңдай боп естілді. Ол жетпіске қалай келді? Энцикло­педиялық еңбек кепиетті 6 том кітап – оның артында қалдырған мұрасы, қазақтың мирасы. Хикаяттары мен әң­гімелері, журналистік мақалалары, эт­нографиялық ой-толғамдары, зерт­теу­лері, нақыл сөздері, әндері мен күйлері, хаттары мен күнделіктері – бә­рінің алғы сөзін өзі жазып, дайындап кеткен жәдігер «Фолиант» баспасынан жарық көріп, тойдың қадірменді қонақтарына кәделі сый ретінде тартылды. Ақаңның асын беріп жатқан талтүсте жаңбыр төпелеп, табиғат тосын мінез танытты. Перзент те табиғатқа тартып туады. Жер бетінің айшығы нөсермен жуылып, қатар тігілген ақбоз үйлер жасанып, түндігі желкілдей түсті. Алты ай жаз жауын тамбаған жердің иелері «бұл да біреудің киесі, бергеніңе шүкір!» деп жауын соңын жақсыға жорыды. Той жалғасын тапты. Жауын жауып, көгі құлпырған жерде ат бәйге беріліп, балуандар белдесті. Бәрі де қазақтың ата салтының қаймағы бұзылмасын деп кеткен осы бір елжанды азаматтың аруағына бағышталды. Жазушы Қуандық Түменбай Ақсе­леудің жамбасы жерге тигеніне қырық күн толғанда «Ана тіліне» жазған мақаласында бүй деген екен: «Ол 70-ке жетпеген ғұмырында Құдай бойына дарытқан қабілеттің бәрінің басын біріктіріп кетті. Артында аңыз қалды. Ақаңның ат баптауы, мылтық ұстауы, Сарыарқаның саздарын шертуі, алабөтен шешендігі, серілігі, бір атым насыбайды билерше керіліп бипаздай атуы... Ақаң туралы аңыз осылай Көкке өрлейді. Отыз тістен шыққан сөз отыз рулы елге тарайды. Ең бастысы, артында том-том боп тасқа басылған сөзі қалды. Енді «Ақаң келеді» деп жолын тоспаймыз, «Ақаң айтып еді» деп өмірдің өткен шағымен сөйлейміз». Жол жалғаса береді. Өзі жоқта аталған жетінші ондықтың салтанаты жақсының аты өлмейтіндігін көрсетті. «Ғалымның хаты өлмейтіндігі» 6 томның ішіндегі ақиқат. Қ.Ақордаұлы