• Тіл
• 21 Маусым, 2012

Халық айтса, қалып айтпайды

Қазақтардың ауа райын болжау­дағы қалыптасқан қағидалары мен тәсілдерінің халық даналығы, нақыл сөз ретінде сақталып, тілдік қорымызда қолданысқа жиі түсуі – назар аударарлық жайт. Ауа райының табиғи құбылыстарына қарап, жыл мезгілінің дәл мерзімін жобалауы халықтың танымдық, астрономиялық, геодезиялық білімінің, тәжірибе негізінде жинақталған аялық білімінің кеңдігін көрсетеді. Мысалы, Күн ерте күркіресе, жауын-шашын мол болады. Ай қораланса, жаз жаңбырлы, қыс қарлы, боранды болады. Күн қораланса, қар қалың жауады. Қораланған күннің шеңбері тар болса, ауа райы тез бұзылады. Тышқан ін қазғанда топырағын алысқа тастаса, қыс жайлы болады, ін аузына тастаса, қыс қатты болады. Тышқан інін суға жақын қазса, сол жылы құрғақшылық, ал алыс қазса, жауын-шашын көп болады. Күзде тышқан биікке шығып шиқылдаса, ұзамай қар жауады. Торғай ерте жұмыртқаласа, күн ерте жылынады. Мал кешке таман бір бағытта күйсеп жатса, келер күні сол жақтан жел не боран соғады. Тауық жерге аунап, қанатын қағып тазалана бастаса, жаңбыр жауады, т.б.